Po co nam wolność

Wydawało nam się, że wolność to bardzo prosta sprawa. Minęło trochę czasu i sami ugięliśmy się pod brzemieniem wolności, bo nikt nas jej nie uczył. Uczono nas jedynie, jak mamy za nią umierać.

To było zupełnie zaskakujące: wszyscy upojeni wolnością, ale na nią niegotowi. Gdzież jest ta wolność? Wyłącznie w kuchni, gdzie z przyzwyczajenia nadal pomstowano na władzę.

Nie dorośli do wolności.
Nie dorośliśmy do wolności.

Swietłana Aleksijewicz, Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014

Problem z historią

Na tym polega problem związany z historią. Nie możemy zgłębić tego, czego nie widzieliśmy na własne oczy, nie słyszeliśmy, nie doświadczyliśmy w sposób bezpośredni. (...) Wierzymy temu, kto ma władzę. To on pisze historię. Więc ucząc się historii, musicie zawsze zadawać sobie pytanie: czyją opowieść pomijam? Czyj głos został stłumiony po to, żeby inny głos stał się dominujący?

Problem z nią jest taki, że (jak powiedział Hegel) - "Historia uczy, że ludzkość niczego się z niej nie nauczyła".

Yaa Gyasi, Droga do domu. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016, s. 310

Strach, v. 2

Ze "Sprawiedliwych" w Polsce zrobiono bezimienny tłum. Uczyniono z nich parawan, za którym chowa się antysemityzm i bierność. Podkreślano przypadającą naszym rodakom największą liczbę medali Yad Vashem wśród wszystkich nacji, ale niemal nie wspomniano o strachu "Sprawiedliwych", o tym, co musieli przeżywać nie tyle ze strony Niemców, ile własnych sąsiadów.

Paweł Piotr Reszta, Lęk W: Diabeł i tabliczka czekolady. Warszawa: Agora, 2016, s. 46

Podziałka

Są na okiennej wnęce
mozolne kreski ołówkiem.
Jakże zuchwałą była
ręka mierząca wzrost dziecka!
Patrz wyżej: nie ma ich wyżej.
Celniejsze zamiast nich znaki:
poprzez wysmukłą młodzieńczą
aż po dojrzałą wysokość
szczerby kul na podziałce życia.

Boleśnie aktualne.
A my się odwracamy. Byle nie musieć widzieć bliżej niż przez ekran telewizora.

Wisława Szymborska, Czarna piosenka. Kraków: Znak, 2014. Wymiary [fr.], s. 62

Obok

Komu mogłam powiedzieć, że byłam ranna, kontuzjowana? Powiem, a kto potem przyjmie taką do pracy? kto weźmie za żonę? Milczałyśmy jak ryby. Nie przyznawałyśmy się nikomu, że byłyśmy na wojnie (...). Mężczyźni byli zwycięzcami, bohaterami, narzeczonymi, mieli swoją wojnę, a na nas patrzyli innymi oczami. Całkiem innymi... Powiem pani, że odebrali nam zwycięstwo.
(Walentina Pawłowna Cendajewa)

Silne, dzielne, odważne, waleczne. Pominięte przy wymienianiu zasług. W filmach o bohaterach wojennych nie ma żeńskich ról.

Swietłana Aleksijewicz, Wojna nie ma w sobie nic z kobiety. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015